Selen (Se) là chất khoáng, chỉ có trong cơ thể người với hàm lượng rất nhỏ, nhưng vô cùng quan trọng. Nó là một chất giải độc kỳ diệu chuyên "săn bẫy" các kim loại nặng độc hại rồi thải trừ chúng ra khỏi cơ thể. Người ta cũng chứng minh được Se đóng vai trò then chốt trong quá trình ôxy hóa, chống lão hóa cơ thể.

·        Se với cơ thể

Se chính là coenzym của glutathion peroxydase, là một chất chống ôxy hóa, giữ vai trò chủ chốt bảo vệ cơ thể chống lại tác hại của các gốc tự do. Hàng ngày cơ thể chúng ta cần khoảng 0,05 - 0,10mg Se, nó được hấp thu ở ruột non và thải trừ qua phân, nước tiểu, mồ hôi.

Cá biển là thực phẩm có nhiều Se hơn cả, sau đó là các thực phẩm nấm, lòng đỏ trứng, dầu ôliu, gan động vật, các loại ngũ cốc nguyên hạt (Se có nhiều ở lớp vỏ lụa hạt ngũ cốc), hành, tỏi... Với cơ thể, Se có những lợi ích rất quan trọngnhư:

-         Hoạt hóa hormon tuyến giáp:

Se có trong thành phần của iodothyronin deiodinase có liên quan đến tổng hợp hormon triiodothyronin (T3) từ thyroxin (T4). Cộng đồng dân cư sống trong những vùng thường xuyên thiếu Se thì có thể thiếu cả iốt, do đó Se cần phải được cung cấp đầy đủ để phòng bệnh tuyến giáp, đặc biệt là cung cấp đầy đủ cho trẻ em.

Làm giảm độc tính các kim loại độc: Đó là vì Se kết hợp với các kim loại này (thủy ngân, chì, asen, cadmium...) cùng với một loại protein đặc biệt là metalloprotein làm mất tác dụng của các kim loại độc và tăng cường quá trình đào thải chúng ra khỏi cơ thể.

Chống ôxy hóa và chống lão hóa: Các gốc tự do được sinh ra trong quá trình chuyển hóa, hoặc bị nhiễm từ bên ngoài vào cơ thể, có khả năng ôxy hóa cao, là thủ phạm gây nên hoặc làm nặng thêm một số bệnh, làm tăng quá trình lão hóa. Se được coi là đứng đầu bảng trong số các chất chống ôxy hóa mạnh để vô hiệu hóa gốc tự do, chống lão hóa.

Một số hữu ích khác: Vai trò của Se trong hệ miễn dịch và phòng chống ung thư cũng được nhiều người ca ngợi. Nhiều công trình nghiên cứu Se với một số loại ung thư ruột, tiền liệt tuyến, da, phổi... đã xác nhận Se tăng cường miễn dịch, làm chậm sự phát triển của khối u, kéo dài thời gian sống của bệnh nhân ung thư. Sở dĩ có tác dụng này bởi Se là chất chống ôxy hóa rất mạnh, bảo vệ hiệu quả các ADN chống các gốc tự do. Se còn có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc tiền sản giật ở sản phụ và phòng ngừa đái tháo đường, thoái hóa hoàng điểm ở mắt người cao tuổi.

Nếu bị thiếu các nguyên tố vi lượng, cơ thể sẽ bị rối loạn chức năng của các cơ quan ảnh hưởng, thậm chí dẫn đến các bệnh nguy hiểm. Selen là một trong các nguyên tố vi lượng có mặt ở hầu hết các mô và có ảnh hưởng to lớn đến quá trình sinh lý, sinh hóa của cơ thể. Kết quả nghiên cứu đến nay chắc chắn một điều rằng: việc cung cấp đầy đủ selen là điều kiện tiên quyết để có một cơ thể khỏe mạnh.

·         Ích lợi của selen          
                                                                                                  

Selen chống ôxy hóa: Gốc tự do chính là nguyên nhân gây già hóa cơ thể, gây các bệnh tim mạch, ung thư, suy giảm hệ miễn dịch, đục thủy tinh thể… Selen có vai trò quan trọng trong quá trình phân hủy và ngăn cản sự hình thành các gốc tự do trong cơ thể. Từ tác dụng này mà selen có các vai trò quan trọng khác như sau:
 

Nhiều nghiên cứu cho thấy, các hợp chất của selen và của co-enzym Q đảm bảo sự toàn vẹn của màng tế bào, làm chậm quá trình lão hóa của tế bào nên cũng làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể. Selen cùng với các vitamin E, C, A là các chất chống ôxy hóa trung hòa tự do sinh ra hằng ngày, hạn chế tổn thương của tế bào do gốc tự do gây ra, nhờ đó nó làm chậm quá trình lão hóa, kéo dài tuổi thọ cho chúng ta.
 

Selen chống ung thư: Các gốc tự do hủy hoại tế bào và một trong những hậu quả của quá trình này là có thể làm cho tế bào bình thường biến thành tế bào ung thư. Tế bào ung thư phát triển thành khối u, di căn khắp cơ thể. Nghiên cứu của các nhà khoa học Hoa Kỳ tiến hành tại các vùng khác nhau cho thấy, số lượng người tử vong do ung thư đại tràng và ung thư vú tỉ lệ nghịch với hàm lượng selen có trong khẩu phần ăn. Một nghiên cứu gần đây cũng chứng tỏ, selen có thể giúp phòng ngừa ung thư tuyến tiền liệt, phổi, buồng trứng, thực quản…

Selen ngăn ngừa bệnh tim mạch: Nhiều nghiên cứu cho biết, selen có tác dụng phân hủy các lipoperoxyd nên có thể ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch; ngăn chặn quá trình vôi hóa các động mạch do thừa vitamin D. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, selen và co-enzym Q có vai trò đặc biệt trong sự chuyển hóa của collagen, do ức chế enzym collgenase, tạo điều kiện cần thiết để phòng tránh các bệnh tim mạch. Selen có hàm lượng khá cao trong tiểu cầu, ngăn ngừa sự kết tập tiểu cầu và phòng chống đông máu giúp giữ ổn định huyết áp.

Selen làm sáng mắt: Bình thường, nồng độ của selen có trong võng mạc cao hơn hẳn so với các tổ chức khác của cơ thể, có tác dụng làm sáng mắt do sự điều hòa quá trình sinh các gốc tự do trong võng mạc. Selen còn có tác dụng đảm bảo sự toàn vẹn của thủy tinh thể, nên ngăn ngừa được bệnh đục thủy tinh thể.

Selen làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể: Nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng, selen có trong thành phần nhiều loại protein và trong quá trình sinh tổng hợp protein, đặc biệt là các globulin miễn dịch. Các nhà nghiên cứu cho rằng, ái lực giữa kháng nguyên và kháng thể là do một tính chất đặc hiệu của kháng thể, mà tính chất này hình thành được là do sự có mặt của selen.

Nhờ đó selen làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể giúp chống bệnh tật. Selen còn có tác dụng làm giảm quá trình viêm. Điều này được phát hiện khi các nhà khoa học nghiên cứu rễ cây trinh nữ hoàng cung, là dược liệu dùng trị bệnh viêm khớp rất có hiệu quả, thấy có chứa hàm lượng selen cao; tác dụng này tăng lên nhiều khi phối hợp selen với vitamin E.

– Selenium có tác dụng làm đẹp da:

Chất Selenium giúp bảo vệ các tế bào da tránh tổn thương do gốc tự do, giúp làn sa trở nên hồng hào, tươi tắn, loại bỏ tàn nhang, rám da,  làm chậm quá trình lão hóa gây nếp nhăn trên da mặt.

Ngoài ra, Selenium cũng có vai trò trong việc ngăn chặn sự ung thư da, chống lại các tác nhân gây ngứa da đầu, nấm da  đầu.

Selenium làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư ruột:

Một nhóm các bác sĩ hàng đầu tại Mỹ, đúng đầu là bác sĩ Elizabeth T. Jacobs đã tiến hành nghiên cứu về chất Selenium. Qua nghiên cứu cho thấy, hàm lượng Selenium cao trong máu giúp giảm tới 34% nguy cơ mắc bệnh ung thư ruột.
Cũng theo bác sĩ Elizabeth T. Jacobs, “Selenium không những có thể giúp chống lại bệnh ung thư ruột mà còn giúp nam giới phòng ngừa ung thư tiền liệt tuyến và ung thư phổi”,
Selenium hỗ trợ tuyến giáp,  kích thích tuyến giáp sản xuất các hormone và làm việc hiệu quả.

Selenium giúp giảm nguy cơ viêm khớp, tác dụng giảm đau.

·        Thiếu Se và những hậu quả

Khi cơ thể thiếu Se có thể làm tăng nguy cơ các bệnh ở cơ vân và cơ tim, tăng các biến chứng trong các bệnh tim mạch, giảm khả năng miễn dịch do vậy mà tăng nguy cơ hoặc làm tăng thêm quá trình nhiễm trùng. Nếu thiếu hụt Se nghiêm trọng cơ thể bị "Hội chứng Keshan" như đã từng xảy ra.

Còn theo Giáo sư Margaret Rayman, Đại học Surrey (Anh), selen có liên quan tới việc cải thiện khả năng sinh sản và tăng cường chức năng tuyến giáp để ngừa mảng bám tích tụ trong động mạch, đồng thời giúp điều hòa huyết áp.

Một cuộc nghiên cứu ở những nam giới có vấn đề về khả năng sinh sản cho thấy, bổ sung 100 mcg selen mỗi ngày giúp cải thiện chất lượng tinh trùng.

Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng ở tuổi già, bổ sung tốt lượng selen giúp tăng cường chức năng não, do đó, khả năng nhận thức vẫn còn sắc bén và linh hoạt, báo Daily Mail đưa tin.

Ngoài ra, thiếu Se còn dễ dẫn đến tình trạng vô sinh của nam giới và làm giảm khả năng thụ thai của nữ, làm mất độ bóng, dễ gãy tóc và móng, gây rối loạn chuyển hóa hormon ảnh hưởng tới sự phát triển và hoàn thiện của cơ thể.

Do vậy, trong khẩu phần ăn uống cần phải được cung cấp đủ Se, đặc biệt là đối với trẻ em và người cao tuổi, nhằm giúp cơ thể phát triển bình thường và giảm nguy cơ bị những bệnh như đã nói. Khi có biểu hiện thiếu Se cần được bổ sung kịp thời bằng các dược phẩm có chứa Se.

·        Nguồn cung cấp selen

Các nhà khoa học Hoa Kỳ đã xác định hàm lượng selen hằng ngày của người lớn là 100g đối với nam, 70g đối với nữ, trẻ em cần một lượng selen trong khẩu phần ăn tối ưu là 10 – 15g/ngày, phụ nữ có thai và cho con bú nên tăng thêm 10 – 20g/ngày.

Selen phân bố khắp nơi trên trái đất nhưng với hàm lượng trung bình nhỏ (khoảng 0,09ppm), nó tồn tại trong đất, nước, trong thực vật và động vật. Selen được cung cấp cho con người nhờ chế độ dinh dưỡng hằng ngày và qua một số loại dược phẩm có chứa selen. Các loại thực phẩm chứa nhiều selen là: lúa mỳ là cây có chứa selen nhiều nhất, tiếp sau đó là ngô, bắp cải, đậu hà lan, cà rốt, củ cải, cà chua, tỏi, các loại nấm, trong thịt động vật, đặc biệt là trong cá. Hàm lượng selen có trong cá nước ngọt và cá biển tương đương nhau, chủ yếu tại gan và da cá. Trong các loại cá thì cá ngừ có chứa nhiều selen hơn cả, rồi đến cá nục, cá thu. Tôm đồng, sò, hến cũng là một nguồn selen rất phong phú.   

Bổ sung hàm lượng Selenium đầy đủ trong khẩu phần ăn hàng ngày giúp hệ tiêu hóa của chúng ta làm việc tốt, phòng tránh được nguy cơ mắc ung thư ruột, ung thư phổi. Hơn thế nữa, với phái đẹp, loại dược chất này còn giúp làm giảm nếp nhăn và làm chậm quá trình lão hóa, từ đó khiến làn da trở nên mịn màng, tươi trẻ. Đặc biệt, Selenium có tác dụng như kem dưỡng ẩm, cung cấp độ ẩm cho da, giúp làn da không bị hanh khô, rát, nứt nẻ, thậm  chí là bị chảy máu trong kiểu thời tiết khô hanh của những ngày đông giá lạnh.

» Tin mới nhất:

• Giải thưởng Toán học Fields 2022 (19/07/2022)
• Tân Kỹ sư, Kiến trúc sư và Cử nhân Chương trình Tiên tiến & Quốc tế nhận bằng Tốt nghiệp (18/07/2022)
• 5 anh em trong đại gia đình cùng chọn học ĐH Duy Tân (18/06/2022)
• Sinh viên Đại học Duy Tân tham dự Hội thảo “Cập nhật Công nghệ mới cùng Bản Viên” (18/05/2022)
• Nguyễn Anh Tài - sinh viên ngành kiến trúc công trình (15/04/2022)

» Các tin khác:

• Lịch sử Toán học – Thế kỉ 15 và thế kỉ 16 (16/01/2017)
• Lịch sử Toán học – Từ 400 đến 1400 CN (16/01/2017)
• Hàm lượng Mg và vai trò của nó trong cơ thể (16/12/2016)
• Lịch sử Toán học phần 2 (15/12/2016)
• Lịch sử Toán học (15/12/2016)
• Vitamin E (tocopherol) (17/11/2016)
• Saponin (17/11/2016)
• Dùng Phương Pháp quy nạp toán học để chứng minh tính chia hết. (08/11/2016)
• Biểu diễn số nguyên dương thành tổng bốn số bình phương. (08/11/2016)
• Vai trò của vitamin B6 (pyridoxin) đối với sức khỏe con người (18/10/2016)