- Thêm 10^-3 mol HCl hoặc 10^-3 mol NaOH nguyên chất vào 1 lít nước.

            - Thêm 10^-3 mol HCl hoặc 10^-3 mol NaOH nguyên chất vào 1 lít dung dịch hỗn hợp CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M.

            - Thêm 1 lít nước vào 1 lít dung dịch hỗn hợp CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M.

            Trước khi thêm axit, bazơ:

            + 1 lít nước có pH = 7

            + 1 lít dung dịch CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M có pH  = 4,75

            Sau khi thêm axit, bazơ:

            + Thêm 10^-3 mol HCl vào 1 lít nước: dung dịch đơn axit, C_a = 10^-3M

                                             pH = - lgC_a = - lg10^-3 = 3

            + Thêm 10^-3 mol HCl vào 1 lít dung dịch CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M : pH = = 4,74

            + Thêm 10^-3 mol NaOH vào 1 lít nước: dung dịch đơn bazơ, C_b = 10^-3M

                                  pOH = - lgC_b = - lg10^-3 = 3 , pH = 14 – pOH = 11

            + Thêm 10^-3 mol NaOH vào 1 lít dung dịch CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M :pH =  4,76

            Khi thêm 1 lít H₂O vào 1 lít dung dịch CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M thì:  pH = 4,75

            * Kết luận: dung dịch hỗn hợp axit axetic và natri axetat có pH hầu như không đổi khi thêm một lượng nhỏ axit, bazơ hoặc pha loãng.

            Dung dịch đệm: là dung dịch giữ được pH hầu như không đổi khi thêm một lượng axit mạnh hay bazơ mạnh hoặc pha loãng. Thành phần của dung dịch đệm là hỗn hợp của axit yếu và bazơ liên hợp hoặc bazơ yếu và axit liên hợp.

                  pH của dung dịch đệm phụ thuộc vào bản chất của hỗn hợp (pK_a) và nồng độ của các dạng ().

            * Các loại dung dịch đệm hay sử dụng:

            Trong hóa phân tích, các phản ứng hóa học nhiều khi đòi hỏi giá trị pH xác định, trước khi tiến hành phản ứng, người ta thêm dung dịch đệm vào để tạo môi trường pH thích hợp. Các dung dịch đệm thường dùng là:

            - Đệm fomiat: HCOOH 0,1M và HCOONa 0,1M có pH = 3,22

            - Đệm axetat: CH₃COOH 0,1M và CH₃COONa 0,1M có pH = 4,75

            - Để có môi trường trung tính: NaH₂PO₄ 0,1M và Na₂HPO₄ 0,1M có pH = 7,2

            - Đệm amoni: NH₄OH 0,1M và NH₄Cl 0,1M có pH = 9,25

Đệm dung

            Khả năng đệm được xác định bằng một đại lượng gọi là dung lượng đệm hoặc đệm dung. Đệm dung của một dung dịch được tính bằng số mol axit mạnh hay bazơ mạnh cần thêm vào 1 lít dung dịch đệm để pH của nó thay đổi 1 đơn vị.

Ứng dụng của dung dịch đệm

a) Trong phân tích định tính:

            - Tách Ba²⁺, Pb²⁺ ra khỏi hỗn hợp Ba²⁺, Pb²⁺, Sr²⁺ và Ca²⁺ ở dạng cromat.

            Người ta thấy rằng: ở pH = 5, BaCrO₄, PbCrO₄ kết tủa hoàn toàn.

pH > 5, SrCrO₄ bắt đầu kết tủa; pH < 5, BaCrO₄, PbCrO₄ bắt đầu tan.

            Do đó để tách Ba²⁺, Pb²⁺ ở dạng cromat ta dùng hỗn hợp đệm axetat có C_a/C_b= 1 thì sẽ được môi trường có pH ≈ 5.

            - Phát hiện ion bằng phản ứng đặc trưng

            Tìm Ni²⁺ bằng đimetylglyoxym, phản ứng chỉ xảy ra ở pH ≈ 9 do đó ta dùng đệm amoni.

            Tìm Al³⁺ bằng alizarin S tạo muối nội phức alizarinat Al ở pH ≈ 9 dùng hỗn hợp đệm amoni.

b) Trong phân tích định lượng

            - Trong phương pháp iot xác định nồng độ AsO₃^2- dựa vào phản ứng:

                                                I₂ + AsO₃^2- + H₂O  --> 2I^- + AsO₄^3- + 2H⁺

Chỉ xảy ra ở pH ≈ 7, ta có thể dùng đệm cacbonat.

            - Trong phương pháp complexon: dựa vào phản ứng tạo complexon – là phản ứng tạo muối nội phức giữa complexon với ion kim loại cần xác định – và dựa vào phản ứng tạo muối nội phức giữa thuốc thử hữu cơ là chất chỉ thị kim loại và ion kim loại cần xác định. Cả 2 phản ứng này chỉ xảy ra tốt ở pH nhất định, do đó phải dùng những hỗn hợp đệm thích hợp. Ngoài ra còn rất nhiều trường hợp trong các phương pháp định lượng khác nhau: phương pháp trắc quang, phương pháp cực phổ… cũng cần dùng hỗn hợp đệm.

            Ngoài ra dung dịch đệm còn có vai trò rất to lớn trong đời sống và trong khoa học kĩ thuật. Các dịch của cơ thể người có giá trị pH xác định, để thực hiện chức năng sinh lí của nó vì vậy trị số pH chỉ được phép dao động trong một khoảng rất hẹp.

            Ví dụ: dịch dạ dày có pH từ 1,6 đến 1,8. Máu có pH từ 7,35 đến 7,45. Nếu pH của máu thấp hơn 7 hay cao hơn 7,8 ta sẽ chết. Trong cơ thể động vật, hai hệ đệm H₂CO₃ + Na₂CO₃ và NaH₂Po₄ + Na₂HPO₄ có nhiệm vụ duy trì pH không biến đổi. Các men tiêu hóa thức ăn hoạt động mạnh nhất ở pH xác định. Nhiều phản ứng hóa học, phản ứng sinh hóa được tiến hành ở pH xác định nhờ dung dịch đệm.

» Tin mới nhất:

• Ý nghĩa của hàm cận biện trong kinh tế. (17/07/2022)
• Xây dựng phương trình vi phân trong thực tiễn (16/07/2022)
• Một số ví dụ về công thức gần đúng (12/07/2022)
• Doanh thu lớn nhất. (11/07/2022)
• Xác định hàm lượng Cl- trong nước máy (18/06/2022)

» Các tin khác:

• ĐƯA BÀI TOÁN VỀ BÀI TOÁN ĐƠN GIẢN HƠN (18/10/2019)
• Tìm con đường mới trong Toán học (18/10/2019)
• Sinh học đại cương - Mở đầu - Giới thiệu về Môn Sinh vật học (17/10/2019)
• Ứng dụng của đạo hàm vào bài toán thực tế (17/10/2019)
• Các hàm số quan trọng trong kinh tế (17/10/2019)
• Ứng dụng của tốc độ thay đổi và tốc độ thay đổi phần trăm. (17/10/2019)
• Tương quan và hồi quy (17/10/2019)
• kiểm tra thường kì sta151ak (17/10/2019)
• Kiểm định giả thuyết thống kê (17/10/2019)
• kiểm tra thường kì sta151am (17/10/2019)