Giả sử có 2 ion A và B trong dung dịch có nồng độ CA và CB cùng kết tủa được với ion X của thuốc thử tương ứng để cho kết tủa AX và BX. Nếu cho dần thuốc thử X, ta phải xem xét:
- AX hay BX kết tủa trước?
- Khi nào thì cả 2 chất AX và BX cùng kết tủa?
- Khi AX và BX cùng kết tủa, ở điều kiện nào dẫn đến hợp chất kết tủa trước sẽ hoàn toàn.
Giả sử có 2 ion A và B trong dung dịch có nồng độ CA và CB cùng kết tủa được với ion X của thuốc thử tương ứng để cho kết tủa AX và BX. Nếu cho dần thuốc thử X, ta phải xem xét:
- AX hay BX kết tủa trước?
- Khi nào thì cả 2 chất AX và BX cùng kết tủa?
- Khi AX và BX cùng kết tủa, ở điều kiện nào dẫn đến hợp chất kết tủa trước sẽ hoàn toàn.Để giải quyết vấn đề thứ nhất, ta thấy:
Theo quy tắc tích số tan, hợp chất nào sẽ được kết tủa trước khi tích số nồng độ các ion tạo ra kết tủa đó vượt quá tích số tan của hợp chất đó. Nghĩa là khi thêm dần thuốc thử, nếu [A][X] > TAX thì AX kết tủa trước hay [B][X] > TBX thì BX kết tủa trước.
Giả sử AX kết tủa trước, ta nghiên cứu xem lượng thuốc thử cần thiết cho vào bao nhiêu để đạt kết tủa đó.
[A][X] > TAX → [X] > TAX / [A]
Trong khi đó BX chưa kết tủa thì: [B][X] < TBX → [X] < TBX / [B]
Vậy rõ ràng, lượng thuốc thử cho dần vào dung dịch để AX kết tủa trước còn BX chưa kết tủa phải thỏa mãn bất đẳng thức:
TAX / [A] < [X] < TBX / [B]
Theo bất đẳng thức này thì khi nhỏ dần thuốc thử, muốn biết xem hợp chất nào kết tủa trước, ta chỉ việc so sánh 2 tỉ số: TAX / [A] và TBX / [B]
Hệ quả:
Trong trường hợp đơn giản nếu AX và BX có công thức tương tự và CA = CB thì hợp chất nào có tích số tan nhỏ hơn hay độ tan nhỏ hơn sẽ kết tủa trước.
Khi nào thì AX và BX cùng kết tủa?
A + X → AX↓
[A] giảm dần, do đó TAX / [A] tăng dần, muốn AX tiếp tục kết tủa cần phải thêm X, và quá trình này vẫn tiếp diễn đến một lúc TAX / [A] = .TBX / [B]
Khi đó cả AX và BX cùng kết tủa.
Khi AX và BX cùng kết tủa, khi nào thì AX kết tủa hoàn toàn, BX mới kết tủa?
Nếu AX kết tủa trước, và coi như kết tủa hoàn toàn khi trong dung dịch [A] còn lại ≤ 10-6M, từ đó ta rút ra điều kiện:
[A] = (TAX / TBX ).[B] < 10-6 M
Vậy hiện tượng tạo thành lần lượt các kết tủa trong dung dịch như đã khảo sát ở trên để tách hoàn toàn chất A ra khỏi chất B được coi là kết tủa phân đoạn.
» Tin mới nhất:
» Các tin khác: