Một đặc điểm quan trọng của phương pháp phân tích thể tích là không sử dụng dư thuốc thử mà luôn theo đúng phương trình phản ứng, tuân theo định luật đương lượng. Như vậy rõ ràng là khi định phân phải xác định được điểm tương đương. Trong một số trường hợp việc xác định điểm tương đương rất dễ dàng, dựa vào sự thay đổi màu của dung dịch trong quá trình chuẩn độ. Ví dụ, định phân dung dịch FeSO4 bằng KMnO4 trong môi trường axit:
8H+ + 5Fe2+ + MnO4- → 5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O
Mỗi lần thêm giọt KMnO4 thì màu biến mất rất nhanh vì ion Fe2+ khử màu tím của MnO4- đến Mn2+ không màu. Nhưng khi toàn bộ Fe2+ bị oxi hóa hết thì 1 giọt thừa KMnO4 sẽ làm cho dung dịch chuyển sang màu hồng hoặc tím nhạt. Điều này nói lên rằng điểm tương đương đã quá hay nói cách khác điểm kết thúc định phân xuất hiện. Như vậy rõ ràng là chúng ta đã không kết thúc định phân tại điểm tương đương mà hơi quá một ít và do đó sẽ xuất hiện sai số chuẩn độ. Vì nồng độ của dung dịch KMnO4 rất loãng và lượng thừa không tới một giọt do đó sai số rất nhỏ và có thể bỏ qua.
Phản ứng dùng ở ví dụ trên gọi là phản ứng tự chỉ thị. Nhưng trong thực tế phần lớn các phép định phân phải dùng chỉ thị từ ngoài vào, ví dụ khi xác định nồng độ Cl- dùng dung dịch chuẩn là AgNO3 với chỉ thị là K2CrO4, hoặc trong phương pháp trung hòa người ta dùng metyl da cam, phenolphtalein.
Tóm lại, các phản ứng hóa học được sử dụng trong trong phân tích thể tích phải thỏa mãn các yêu cầu sau đây:
- Chất định phân phải phản ứng hoàn toàn với thuốc thử theo một phản ứng nhất định.
- Phản ứng phải xảy ra nhanh và chọn lọc, nghĩa là thuốc thử chỉ tác dụng với chất định phân chứ không tác dụng với các chất khác có lẫn trong dung dịch phân tích.
- Phải có chất chỉ thị thích hợp cho phép xác định tương đối chính xác điểm tương đương.
Do những yêu cầu chặt chẽ nói trên mà số phản ứng dùng được trong phân tích thể tích tương đối không nhiều. Người ta thường dùng 2 loại phản ứng chính:
+ Các phản ứng kết hợp ion, bao gồm các phản ứng axit – bazơ, các phản ứng tạo phức, và các phản ứng tạo kết tủa khó tan.
+ Các phản ứng trao đổi eletron (phản ứng oxi hóa – khử).
» Tin mới nhất:
» Các tin khác: